Hoe heb jij je jeugd overleefd? (oftewel: wat is jouw overlevingsstrategie?)
In de therapie en coaching werk ik eigenlijk altijd met wat er op dat moment is. In het hier en nu dus. Daar leven we tenslotte in, dus daar (en dan) gaan we aan de slag. Toch speelt in dat hier-en-nu het verleden vaak nog een belangrijke rol. Je hebt als kind en puber van alles meegemaakt. Leuke dingen waar je met een goed gevoel aan terugdenkt, maar ook minder leuke dingen. De een draagt een zware rugzak mee, de ander een schoudertas die goed te tillen is. Ik ben in al die jaren nog geen cliënt, of mens, tegengekomen die niet iets meedraagt.
Soms vertellen cliënten hoe fijn hun kindertijd is geweest. Er was veel warmte, begrip en ruimte. En toch doen ze wat ze doen. Ze twijfelen aan zichzelf, zijn bang om afgewezen te worden, stellen erg hoge eisen (aan anderen, maar vooral aan zichzelf), vragen zich af wie ze zijn, trekken een muur op als een ander te dichtbij komt… En als ik dan vraag hoe lang ze hier al mee rondlopen, krijg ik vaak als antwoord: oh, mijn hele leven al. Ook als baby? Nee, waarschijnlijk niet. Dus ergens daar en toen, tussen nu en die vroege babytijd, zijn er dingen gebeurd die ervoor gezorgd hebben dat je je overlevingsmechanisme bent gaan ontwikkelen. Dat kunnen kleine gebeurtenissen zijn, die je je vaak niet eens herinnert, maar soms is de oorzaak van het gedrag heel duidelijk.
De overlevingsstrategie
En dat wat je bent gaan doen, ben je gaan doen om te overleven. Dat klinkt zwaar en groot, maar dat is een heel onbewust proces geweest. Je bent gaan doen wat nodig was. Nodig om je veilig te voelen. Om waardering te krijgen. Om gezien te worden, of juist niet (als dat veiliger was). Je hebt bijvoorbeeld besloten dat jezelf onzichtbaar maken de beste strategie was om straf te ontlopen. Of je bent je gaan aanpassen door goed voor je familie te gaan zorgen, omdat ze al zoveel andere dingen aan hun hoofd hadden. Anderen zijn zich af gaan sluiten van intiem contact. Zijn hard gaan werken om te laten zien dat hoe goed ze zijn. Of zijn een meester geworden in het invullen van andermans gedachten.Er zijn veel verschillende overlevingsstrategieën, maar één dingen hebben ze gemeen: ze bleken op een bepaald moment in je leven heel effectief. Anders was je het niet gaan doen.
Overigens kunnen overlevingsstrategieën ook later in je leven zijn ontstaan, als reactie op bepaalde gebeurtenissen.
Maar nu?
Inmiddels ben je volwassen en heb je deze strategie vaak niet meer nodig. In ieder geval niet op de manier zoals je ‘m allang kent. Alleen ben je er zo getraind in geworden, dat je niet anders lijkt te kunnen. De strategie controleert jou in plaats van omgekeerd.De eerste stap is dan om de strategie te gaan verkennen. Wat zijn de triggers waardoor je dit gaat doen? In welke situaties heb je er juist helemaal geen last van? Hoe voel je je, wat denk je, wat doe je, wat merk je in je lijf, als je deze strategie (onbewust) inzet? Want pas als je open en nieuwsgierig dit overlevingsmechanisme tegemoet treedt, kun je het gaan bewerken. Zodat je uiteindelijk de kwaliteit ervan (daarover meer in mijn volgende blog) bewust kunt inzetten, op momenten dat jou dat goed lijkt. En zodat jij, en niet jouw overlevingsstrategie, weer aan het roer komt te staan!
Ben je nieuwsgierig naar jouw strategie? Naar wat-ie jou te vertellen heeft en hoe je ‘m kunt leren benutten? Voel je welkom om bij mij dit onderzoek aan te gaan!