Heidi Vijverberg
  • welkom
  • therapie
    • integratieve psychotherapie
    • emdr
    • hypnotherapie
  • coaching
  • werkplaats
    • werkplaats je eigen weg
    • je eigen weg online
  • dit ben ik
  • ervaringen
    • ervaringen sessies
    • ervaringen werkplaats/ workshops
  • praktisch
    • waar het is
    • hoe het werkt
    • wat het kost
    • vergoeding
  • artikelen
      • Hoe krijg ik rust in mijn hoofd?
      • ‘Iedereen in therapie’
      • Hoe heb jij je jeugd overleefd? (oftewel: wat is jouw overlevingsstrategie?)
      • Loslaten of vasthouden?
      • Huhh, eng…hypnotherapie!
  • inspiratie
  • contact

Loslaten of vasthouden?

Vaak hoor ik cliënten tijdens de eerste sessies zeggen – of liever verzuchten: “Ik wil mijn probleem begrijpen. Ik wil weten waar het vandaan komt, en er inzicht in krijgen, zodat ik het een plekje kan geven.” Heel logisch, en herkenbaar. Want dat is wat de mens wil, en misschien nu wel meer dan ooit. De dingen begrijpen, er vat op krijgen, controle hebben. Zit het in de mens, of heeft het ook te maken met de tijdgeest? We worden ons steeds meer bewust van alles wat er om en in ons gebeurt en dat alles kan behoorlijk verwarrend zijn.

Ineffectieve coping
Feit is dat ik steeds vaker cliënten in de praktijk zie die ‘controle willen houden’ als overlevingsmechanisme ontwikkeld hebben. ‘Coping’ noem je dat ook wel. Ooit, vaak al in de vroege jeugd, was dat een effectieve coping. Er gebeurde iets vervelends en je nam je voor om dat nooit meer te laten gebeuren. En daarvoor was het nodig om grip te houden op jezelf, om niet alles meer van jezelf te laten zien. En zeker niet je zogenaamde zwakheden. Dus leerde je jezelf in de hand te houden, dingen goed te doen, situaties te controleren (en te ontwijken). En dat werkte. Je werd niet meer gepest, je kreeg bevestiging van anderen, je vertrouwen werd niet meer beschadigd. Wat het je dan ook opleverde, het was het waard om ermee door te gaan.

En dat kan nog steeds zo zijn. Het kan fijn zijn om alles onder controle te hebben, om grip te hebben op je leven. Maar vaak komen er met de jaren scheurtjes in het mechanisme. Want je kan daardoor ook veel onderdrukken. Gevoelens van verdriet, angst, wanhoop of chaos krijgen geen ruimte. En daarmee vaak ook het vermogen om voluit te genieten, je helemaal te geven en spontaan te reageren. Dat is de andere kant van de medaille. 
 
Inzicht
De eerste stap in de therapie of coaching is meestal het ontwarren van de knoop. Want inzicht, of misschien liever ‘overzicht’, is belangrijk. Je wilt weten wat je precies doet en wat jouw mechanisme is. Zodat je het kunt aanpakken en de doelen kunt bereiken die je wilt. 
Maar moet je ook precies begrijpen en nadenken over hoe het zit, waarom het er zit, waar het vandaan komt? Nee. Dat hoeft niet. We denken vaak dat we onze hersens hebben om dingen helder te krijgen, maar ze zijn ook heel goed in dingen bedekken. Dingen die we liever niet zien of voelen. 
 
Loslaten
Een belangrijke stap in het helen van jezelf is het aanvaarden van dat wat in je leeft. Je verzet tegen jezelf op te geven. En daarvoor moet je soms de controle loslaten. Stap voor stap, in je eigen tempo. En waar ik als therapeut zo van geniet, is dat het resultaat daarvan altijd een voller, completer mens is. Iemand die zijn of haar volledig potentieel leeft. En grappig genoeg ook iemand die de controle heeft over zichzelf. Maar niet vanuit wanhopig willen vastgrijpen en –houden, maar vanuit zichzelf kennen en liefhebben.

Related Posts

deelpersoonlijkheden, innerlijke dialoog, psychotherapie, voice dialogen

Hoe krijg ik rust in mijn hoofd?

Dialoog tussen twee subpersoonlijkheden Plaats van handeling: op kantoor, een overvol bureau Hoofdpersoon: Annemarie Subpersoonlijkheden: het onzekere meisje, de innerlijke criticus en de uitsteller

Onzekere meisje: “Nu wil mijn baas ook nog dat ik volgende week op de vergadering een presentatie geef over de komende marketingcampagne. En ik heb al zoveel te doen. Waar moet ik beginnen? En oh mijn hemel, een presentatie. Waarom ik? Tessa kan dat toch veel beter!”

Innerlijke criticus: “Dat wordt niks, je gaat door de mand vallen. Dat zat er al een hele tijd aan te komen, je weet dat je eigenlijk helemaal niet geschikt bent voor deze baan. Als het er echt op aankomt, kun je het gewoon niet.”

Uitsteller: “Kom op, het hoeft volgende week pas klaar. We hebben nog alle tijd. Eerst maar even een kopje koffie halen en het bureau opruimen. Dan nog even de mail checken. En oh ja, niet vergeten schoonmoeder nog even te bellen, over dat etentje dit weekend. Even een to-do-lijst maken, dan kunnen we daar morgen mee aan de slag. Of overmorgen.”

Herken je dit? Misschien niet precies deze dialoog. Maar waarschijnlijk wel die verschillende gedachten in je hoofd. Alsof het personen zijn die tegen je praten. Vaak tegelijkertijd. Of in ieder geval heel snel achter elkaar. En het gaat maar door. Zeker als je het even niet meer weet. Je onzeker voelt, of twijfelt. Iets moet doen waar je tegenop ziet. Ik hoor zo vaak mensen verzuchten: “Ik zou wel wat meer rust willen in m’n hoofd.” Tja, dat zou heel mooi zijn. Maar voorlopig zit je er maar mee, met al dat geratel van die verschillende kanten van jezelf. 

Voice Dialogue

In de Voice Dialogue worden deze kanten/stemmen van jezelf deelpersoonlijkheden genoemd. Iedereen heeft ze, dus je hoeft er niet voor opgenomen te worden ;-). Elke deelpersoonlijkheid is een deel van jou en is dat niet voor niets. Vaak zijn het kwaliteiten die zich in de loop van je leven hebben  vervormd tot valkuilen. Je hebt bijvoorbeeld van nature veel doorzettingsvermogen. Als kind, puber en student heb je daar veel waardering voor gekregen, dus je hebt deze kant van jezelf flink de ruimte gegeven om tot ontwikkeling te komen. Om in je volwassen leven opeens tot de conclusie te komen dat je eigenlijk heel moeilijk terug kunt schakelen in je werk. Altijd het beste uit jezelf moet halen.

Bekende deelpersoonlijkheden zijn de (innerlijke) criticus, de onzekere en de rebel. Maar misschien herken je ook wel een stille in jezelf, een heks, een lolbroek, een controleur of een perfectionist. En zo zijn er nog legio deelpersoonlijkheden te ontwaren. Iedereen heeft ze, en iedereen heeft ook z’n eigen unieke combinatie van ‘ikken’, zoals ze ook wel genoemd worden.

Een bus vol delen

In mijn praktijk gebruik ik vaak de metafoor van de bus. Stel je voor dat jij in een bus rijdt. Jij, de hoofdpersoon, zit achter het stuur. En al die deelpersoonlijkheden, of delen, zitten achterin de bus. Je rijdt op jouw levenspad, en het gaat allemaal lekker. Maar tijdens de reis die het leven heet, kan er wel eens wat gebeuren. Je verdwaalt, een andere bus probeert je in te halen, of je komt op een kruising. Op zulke momenten is de kans groot dat de delen in jouw bus zich gaan roeren. Ze gaan zich met jou en wat je gaat of wilt doen, bemoeien. Omdat ze zich zorgen maken, of omdat ze bang zijn. Je pusher rent van achteren naar voren omdat hij (of zij) vindt dat er geen tijd te verliezen valt. Er moet nú een weg worden gekozen. Doe jij het niet? Dan neemt-ie graag het stuur van je over. Deze deelpersoonlijkheid weet wel raad met kruisingen. Maar de twijfelaar in jou is het daar niet mee eens en neemt graag op de chauffeursstoel plaats. “Stel je voor dat dit niet de goede weg is! Er zijn daar vast allerlei beren, er kan ons van alles overkomen! We moeten er nog eens goed over nadenken. En misschien vragen aan andere bussen welke weg de beste is.”

En jij, waar ben jij? Jij staat erbij en kijkt ernaar. Hebt je zomaar van je stoel laten duwen. En weet niet meer hoe je weer de controle over het stuur moet krijgen. 

Wat zou het fijn zijn als je, wat er ook om je heen gebeurt, te allen tijde het stuur in handen zou kunnen houden. Je hebt je deelpersoonlijkheden in het gareel en vraagt ze af en toe op de bijrijdersstoel, als je de kwaliteit of energie ervan goed kunt gebruiken. En als ze niet meer nodig zijn, dirigeer je ze vriendelijk doch beslist weer naar hun eigen plek, achterin de bus. 

Ik wil je niet ontmoedigen, maar laat dit ideaalbeeld maar los. Dit gaat niet gebeuren. Dan ben je verlicht, of iets anders hemels. Het is niet realistisch. Er zullen altijd situaties zijn die je triggeren, die lastig zijn, waardoor je je onzeker gaat voelen. Dat accepteren is al een hele kunst. 

Controle in je bus

Wat natuurlijk niet betekent dat je hier niets mee kunt. Integendeel, je kunt er van alles mee. De eerste stap is altijd het verkennen van wie er bij jou in de bus zit. Wie jij wanneer alle ruimte geeft om gas te geven en te sturen. Zodat je dat  mechanisme kunt gaan herkennen. Erkennen en bekennen kunnen uiteindelijk leiden tot aanvaarden. Aanvaarden dat dit jouw bus is, dat je het hiermee te doen hebt. Zodat je ook kunt gaan kijken wat je aan de dynamiek in de bus kunt gaan doen. Hoe jij met je delen tot een goede samenwerking komt. Zodat je optimaal van de kwaliteiten van ze gebruik kunt maken en kunt genieten. En jij genietend je levenspad af kunt rijden, in jouw eigen tempo. Wetend dat je elk moment weer een kuil, omgevallen boom of berg tegen kunt komen. Die weer voor wat opschudding in de bus zal zorgen, waardoor er even crisismanagement van je wordt gevraagd. Waarna je weer heerlijk rustig door kunt rijden. 

Nieuwsgierig geworden naar hoe het er in jouw bus aan toe gaat? Hoe je meer grip op je delen kunt krijgen? In een persoonlijk of groepstraject (zie werkplaatsen) kun je hier uitgebreid mee aan de slag. 

blinde vlekken, overlevingsstrategie, psychotherapie, strategieën

‘Iedereen in therapie’

Dit betoogde de Vlaamse schrijfster Griet Op de Beeck in de Volkskrant deze zomer. Ze schrijft dat veel mensen menen dat ze ‘in steen gebeiteld zijn’, oftewel: niet meer kunnen veranderen. En dat ze zelf het levende voorbeeld is van dat dat wel kan. Ze schrijft: ‘… maar ik ben eindelijk eens gaan samenvallen met de versie van mezelf die ik wilde zijn, en al het goeie in mijn huidige leven is daar het gevolg van.’ En vervolgt: ‘En kun je dat allemaal zomaar, in je eentje? Dat geloof ik dan weer niet. Allemaal hebben we een blinde vlek. (…) Daar kun je, vrees ik, alleen in gesprek met ofwel hele slimme vrienden, maar veel beter nog: met een sterke therapeut, mee aan de slag. Ik vind het jammer dat er in de lage landen nog altijd veel mensen denken dat het niks voor hen is, therapie. Als ze drie keer hoesten gaan ze naar de huisarts, maar al dat gestorm in hun hoofd dat hun, als ze eerlijk zijn met zichzelf, echt wel parten speelt, laten ze gewoon zo.’

Blinde vlekken en strategieën
Uit mijn hart gegrepen, deze column. Veel mensen, die bij mij de eerste keer voet over de drempel zetten, verontschuldigen zich bijna voor hun komst. “Ik doe dit normaal niet hoor, ik vraag eigenlijk nooit hulp.” “Dit is een hele stap voor mij, ik schaam me dat ik hier niet zelf uit kan komen.” 
Terwijl we állemaal, ja ook ik, blinde vlekken hebben, worstelen, soms bang, onzeker, somber of onredelijk boos zijn. En vooral: alles op alles zetten om dat niet te laten zien. Niet aan onszelf, en zeker niet aan anderen. We hebben onbewust allerlei strategieën ontwikkeld om al die nare en donkere gevoelens in ons zo diep mogelijk in het moeras van ons onbewuste weg te stoppen.  We zijn gaan presteren (of juist onderpresteren), controleren, rationaliseren, babbelen, grapjes maken, aanpassen aan anderen, een muur opbouwen, van ons afbijten, uitstellen, of wat dies meer zij. En het werkt! Je strategie blijkt zeer effectief. Je laat niemand echt in je ziel kijken, en bent veilig. Lijkt veilig. Want je systeem blijkt niet waterdicht. Je valt uit naar je geliefde, je kan je grenzen niet goed voelen en aangeven, het lukt je niet meer om te ontspannen, je kan niet echt over je gevoelens praten, je piekert, je hebt vaak hoofdpijn en gespannen schouders, je wilt iets anders maar je weet niet wat, en hoe… En je gaat door. Totdat het echt niet meer gaat. 

In de spiegel kijken
Pas dan zoeken de meeste mensen hulp. En verontschuldigen of schamen zich daar dan ook nog voor. ‘Geweldig’, zeg ik dan. ‘Wat dapper dat je de stap hebt gezet.’ En ik denk: hoe fijn zou het zijn als het niet op dapperheid hoefde aan te komen. Als het de gewoonste zaak van de wereld zou zijn om onze geestelijke gezondheid net zo serieus te nemen als onze lichamelijke. Als de praktijk van de therapeut of coach net zulke lage drempels heeft als die van de sportschool of de groentewinkel. Onszelf beter zouden willen leren kennen. Onze kwetsbaarheid zouden durven laten zien. Als we écht in de spiegel zouden kijken. Want hoe zou de wereld er dan uitzien?  
 

overlevingsstrategie, psychotherapie

Hoe heb jij je jeugd overleefd? (oftewel: wat is jouw overlevingsstrategie?)

In de therapie en coaching werk ik eigenlijk altijd met wat er op dat moment is. In het hier en nu dus. Daar leven we tenslotte in, dus daar (en dan) gaan we aan de slag. Toch speelt in dat hier-en-nu het verleden vaak nog een belangrijke rol. Je hebt als kind en puber van alles meegemaakt. Leuke dingen waar je met een goed gevoel aan terugdenkt, maar ook minder leuke dingen. De een draagt een zware rugzak mee, de ander een schoudertas die goed te tillen is. Ik ben in al die jaren nog geen cliënt, of mens, tegengekomen die niet iets meedraagt.

Soms vertellen cliënten hoe fijn hun kindertijd is geweest. Er was veel warmte, begrip en ruimte. En toch doen ze wat ze doen. Ze twijfelen aan zichzelf, zijn bang om afgewezen te worden, stellen erg hoge eisen (aan anderen, maar vooral aan zichzelf), vragen zich af wie ze zijn, trekken een muur op als een ander te dichtbij komt… En als ik dan vraag hoe lang ze hier al mee rondlopen, krijg ik vaak als antwoord: oh, mijn hele leven al. Ook als baby? Nee, waarschijnlijk niet. Dus ergens daar en toen, tussen nu en die vroege babytijd, zijn er dingen gebeurd die ervoor gezorgd hebben dat je je overlevingsmechanisme bent gaan ontwikkelen. Dat kunnen kleine gebeurtenissen zijn, die je je vaak niet eens herinnert, maar soms is de oorzaak van het gedrag heel duidelijk. 

De overlevingsstrategie
En dat wat je bent gaan doen, ben je gaan doen om te overleven. Dat klinkt zwaar en groot, maar dat is een heel onbewust proces geweest. Je bent gaan doen wat nodig was. Nodig om je veilig te voelen. Om waardering te krijgen. Om gezien te worden, of juist niet (als dat veiliger was). Je hebt bijvoorbeeld besloten dat jezelf onzichtbaar maken de beste strategie was om straf te ontlopen. Of je bent je gaan aanpassen door goed voor je familie te gaan zorgen, omdat ze al zoveel andere dingen aan hun hoofd hadden. Anderen zijn zich af gaan sluiten van intiem contact. Zijn hard gaan werken om te laten zien dat hoe goed ze zijn. Of zijn een meester geworden in het invullen van andermans gedachten. 
Er zijn veel verschillende overlevingsstrategieën, maar één dingen hebben ze gemeen: ze bleken op een bepaald moment in je leven heel effectief. Anders was je het niet gaan doen. 
Overigens kunnen overlevingsstrategieën ook later in je leven zijn ontstaan, als reactie op bepaalde gebeurtenissen. 

Maar nu?
Inmiddels ben je volwassen en heb je deze strategie vaak niet meer nodig. In ieder geval niet op de manier zoals je ‘m allang kent. Alleen ben je er zo getraind in geworden, dat je niet anders lijkt te kunnen. De strategie controleert jou in plaats van omgekeerd. 
De eerste stap is dan om de strategie te gaan verkennen. Wat zijn de triggers waardoor je dit gaat doen? In welke situaties heb je er juist helemaal geen last van? Hoe voel je je, wat denk je, wat doe je, wat merk je in je lijf, als je deze strategie (onbewust) inzet?  Want pas als je open en nieuwsgierig dit overlevingsmechanisme tegemoet treedt, kun je het gaan bewerken. Zodat je uiteindelijk de kwaliteit ervan (daarover meer in mijn volgende blog) bewust kunt inzetten, op momenten dat jou dat goed lijkt. En zodat jij, en niet jouw overlevingsstrategie, weer aan het roer komt te staan!
Ben je nieuwsgierig naar jouw strategie? Naar wat-ie jou te vertellen heeft en hoe je ‘m kunt leren benutten? Voel je welkom om bij mij dit onderzoek aan te gaan! 
Heidi Vijverberg
© 2021 Heidi Vijverberg | Privacyverklaring
een project van Pink Sun

Wil jij ook met jezelf aan de slag,

maar weet je niet goed hoe en wat? En vraag je je af of het verstandig is om nu bij een therapeut in de praktijk te gaan zitten?
Bij mij kun je in je eigen tempo, op je eigen plek, de online werkplaats je eigen weg volgen. Een mooi alternatief voor individuele sessies, waar ik helaas nu geen nieuwe cliënten voor aan kan nemen.

Lees meer